MBTI, dat is Management by Squares voor gevorderden.

‘Een MBA is eigenlijk niet zoveel meer dan Management by Squares.’

Op basis van deze quote van een Nijenrodiaans hoogleraar ben ik begonnen met het verzamelen van vierkantjes, van SWOT tot Yohari, van Eisenhower matrix tot situationeel leiding geven, willen/kunnen en Boston Consultancy Group Analyse. Inmiddels ben ik bezig de verzameling te verwerken tot een boek. Ergens in 2015 komt het uit: ‘Management by Squares – een verzameling en een handleiding’.

Management by Squares is de studie van de matrices waarin het gros van de management- en zelfhulpliteratuur te vangen is. Twee dichotome variabelen zijn genoeg om een vierkantje te maken. Meer is vaak niet nodig om mensen in hokjes te plaatsen. Met ingewikkelde modellen als enneagrammen of Belbin teamrollen raken we al snel de weg kwijt. Dat zijn ineens acht vakjes en dat is best veel 🙂

En dan is er de Meyers Briggs Type Indicator (MBTI). Deze analyseert de persoonlijkheid langs vier meetlatten. Niet twee maar vier, en dat dan ook nog op basis van Jungiaanse psychologie. De complexiteit wordt hierdoor verviervoudigd, want de combinatie van vier variabelen leidt tot 4² (=16) vierkantjes. MBTI is een vierkant gevuld met vierkantjes. Dat is Management by Squares voor gevorderden.

De meeste mensen kennen de MBTI wel. Om het geheugen op te frissen: de variabelen zijn:

1. Haal ik energie uit sociale interactie? (Introvert – Extravert)
2. Neem ik waar wat is of wat kan zijn? (observatie (S) – intuïtie (N))
3. Oordeel ik vanuit ratio of gevoel? (denken (T) – voelen (F))
4. Neem ik waar zonder mening? (open perceptie (P) – gesloten beoordeling (J))

Gelukkig is het verder net als bij alle andere vierkantjes, het zijn dichotome variabelen; je bent het ene of het andere, introvert of extravert, links of rechts, onder of boven; een andere mogelijkheid is er niet.

Toch, 16 vierkantjes, voor de meeste goeroes is dat te ingewikkeld. Dan is het fijn dat je ook gewoon twee van de vier variabelen kan kiezen om daarmee weer een ‘gewoon’ vierkantje te maken. Niet te moeilijk, gewoon introverte denkers en extraverte voelers en omgekeerd.

De MBTI is daardoor een bron van vierkantjes. Gek genoeg zijn er niet vier vierkantjes uit te herleiden, maar zes (dat is vier faculteit (4!) voor de wiskundigen onder ons). De zes combinaties zijn:

1. Energie versus Waarneming

2. Energie versus Oordeel (in mijn boek opgenomen als Hoofdstuk 39. Draken Temmen)

3. Energie versus Mening

4. Waarneming versus Oordeel (in mijn boek opgenomen als Hoofdstuk 38. Spirituele Weg)

5. Waarneming versus Mening

6. Oordeel versus Mening  (in mijn boek opgenomen als Hoofdstuk48. Hoofd en Hart)

Er zijn zes vierkantjes af te leiden uit het magisch vierkant van de MBTI. Drie vierkantjes heb ik inmiddels gevonden.
Een daarvan is nr. 2: de indeling in rode, gele, blauw en groene draken. De drakenleer is natuurlijk niet meer dan een vertaling en toe-eigening van de vier types die Kiersey benoemt als Kunstenaar, Bewaker, Rationele en Idealist. Dezelfde indeling die je ook bij Marci Segal terugziet. Ook de heren Lothian doen alsof hun neus bloedt en verkopen dit model als het ‘Insights Discovery Wiel’.

Het is aardig dat de bedenkers van de afgeleide vierkantjes soms niet door lijken te hebben dat ze met een subset van de MBTI bezig zijn. Alhoewel het ook kan zijn dat het commercieel onverstandig is om dat te laten merken. 

Soms gaat dat erg ver. Lieden als ‘doctor’ Kiersey geven boeken uit, verzorgen lezingen en verkopen dure testen die een flagrante rip-off van de MBTI zijn. Deze Kiersey is er zelfs in geslaagd zijn diefstal te patenteren. Hij heeft de 16 vierkantjes namelijk in vieren gedeeld (een vierkantje op zich!) en aan die indeling namen verbonden. Dezen heeft hij vervolgens als trademark gedeponeerd. Je moet het maar durven. Ook dat is management by squares.

Hieronder het MBTI in de vertaling van Kiersey.